Bitcoin Neden Değerli?

Bitcoin, 2017 Aralık ayında tarihinin en yüksek değerine ulaşmıştı. Ardından büyük bir düşüş yaşadı ve uzun süre fiyatı düşük kaldı. Bu ay itibariyle daha önceki rekorunu da kırarak 20.000 dolar seviyesine ulaştı. Bitcoin'in yükseldiği ve düştüğü dönemlerde çok konuşulduğunu biliyoruz. Yükseldiği zaman genelde övgüler yapılır, düştüğü zaman da aslında değersiz  ve kandırmaca olduğu söylenir. Bitcoin'in gerçekten bir değeri var mı? Bitcoin neden değerli? gibi pek çok kafa karıştırıcı soru mevcut. İşin tuhafı bitcoine yatırım yapanların pek çoğu da neden değerli olduğunu bilmiyor. 2013 yılından beri bitcoin ve diğer kripto paralarla uğraşan biri olarak kendimce bitcoin'in ve dijital paraların neden değerli olduklarını anlatmaya çalışacağım. Bunun için de bitcoin ve altını kıyaslayacağım. 

Bitcoin'in gerçek hayatta hiçbir değeri veya karşılığı olmadığı görüşünü savunan pek çok insan var. En önemli argümanları da bitcoinin bilgisayar kodu olması ve fiziki varlığının olmaması. Fiziksel varlığının olmaması argümanı direkt olarak aklımıza altını getiriyor. İnsanoğlu için en eski ve değerli fiziki madde altın olduğu için doğal olarak bir şeyin değeri olup olmadığını fiziki olup olmaması ile ölçme alışkanlığımız var. Burada herkese şunu sormak istiyorum altının gerçek hayattaki değerinin nasıl oluştuğunu hiç düşündünüz mü? Altın neden değerlidir? Bu soruya kendi kendinize cevap vermeye çalışın. Aslında altının gerçekten neden "değerli"olduğunu bilmediğinizi anlayacaksınız. Altın, MÖ. 40.000 yılından beri insanların ilgisini çeken ve değer verilen bir maden. pek çok medeniyet altını değerli takı ve servet göstergesi olarak kullanmış. MÖ. 550'lerde altın parayı ilk kez basan da Lidya'lılar olmuş. Peki doğada bulunan bu element nasıl oldu da "değer" kazandı? Parlak ve ışıltılı olması, kolay işlenebilmesi, paslanmaması gibi özelliklerinden dolayı altın topraktan belli bir değerle mi ortaya çıktı? Peki bu özellikler günümüzde işlevsel olarak hala bir değer taşıyor mu sizce? Yoksa altın, günümüzdeki ekonomik sistemin temel taşı olarak yüzlerce yıl önce değer kazandığı için mi hala değerli? Bu soruların cevaplarını birazdan vermeye çalışacağım. ama öncelikle şunu da belirtmek gerekir ki 1970'lere kadar amerikan merkez bankası doları altın karşılığı olarak basılıyordu. Ancak artık bu sistem de geçerli değil. Ama hala altın, dolar ve diğer para birimlerinin değeri var.

Mevcut ekonomik sistemin temel taşlarından olan altın, en başından beri neden değerli olarak görüldü ve hala neden değerli? mesela şu yazıya bakarsanız, periyodik tablodaki 118 element içinde kullanılabilecek en uygun element olarak karşımıza altın çıkıyor. Özellikle kolay işlenebilmesi, paslanmaması ve kolay kolay tepkimeye girmemesi sebebiyle altın cebimizde taşımaya en uygun metallerden biri. Üstelik diğer metallerin aksine işlenince parlak sarı renkli haliyle son derece ilgi çekici. Kısaca özetlemek gerekirse, altın, "pratik" olması sebebiyle kullanıldı ve insanoğlu tarafından altına "değer" atfedildi. Altın, topraktan değerle çıkmadı. ama görüntüsü ve pratikliği sebebiyle insanoğlu tarafından "değerli" kabul edildi. Buradaki anahtar kelimeler "pratik" olması ve bazı kimyasal özellikleri sebebiyle insanlar tarafından "değer" atfedilmesi. Bu iki özellik binlerce yıldır altının varlığı sürdürmesini ve ekonominin temel taşlarından biri olmasını sağlamıştır. 

Peki 20. ve 21. yüzyıllarda dünyada yaşanan gelişmeler ve bu gelişmelerin benimsenmesi global ekonomi anlayışında neleri değiştirdi? Bilgisayar ve internet teknolojisinin günlük hayatımıza girmesi ekonomik dengeleri temelden değiştirdi diyebiliriz. Ancak bu gelişmeler de hiçbir zaman kolaylıkla benimsenmedi. Mesela, bilgisayar biliminin önemli isimlerinden biri olmasına rağmen Ken Olsen, 1977 yılında "herkesin evinde bir bilgisayara sahip olmasına gerek yoktur." demiş. Bugün için tuhaf ve gülünç bir öngörü değil mi? Ken Olsen, 2011 yılında hayatını kaybetmeden önce muhtemelen fikrini çoktan değiştirmişti. Başka bir örneğe bakalım. Amerikalı ünlü ekonomi profesörü Paul Krugman 1998 yılında şöyle demiş mesela: "2005 yılına gelindiğinde, internetin dünya ekonomisi üzerindeki etkisinin bir faks makinasından daha fazla olmadığı anlaşılacaktır." Bir ekonomist için bu da son derece başarısız bir öngörü. İnternet, günümüzde ekonominin can damarı haline gelmiştir dersek abartmış olmayız, hatta az söylemiş bile olabiliriz. Bilgisayar ve internetin mevcut finans ve bankacılık sistemini dönüştürdüğü aşikar. Peki bu dönüşümün son ayağında ne oldu? Bilindiği kadarıyla öncelikle 2008 yılında birileri bitcoin.org adresini satın aldı. 2009 yılında da satoshi nakamoto takma adına sahip biri (veya birileri) Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System adında yeni bir ödeme sistemi ve ekonomik model önerisiyle ortaya çıktı. Bitcoin'in temel özelliği merkezi olmayan, anonim ve p2p bir ekonomi modeli sunmasıydı. Daha doğrusu bitcoin ve diğer kripto paraların temel özelliği buydu. Sistemin nasıl çalıştığı uzun bir konu olduğu için oraya girmeyeceğim, ama merak edenler https://bitcoin.org/tr sayfasını ziyaret edebilirler. Ayrıca yazının sonuna eklediğim görselleri de inceleyebilirsiniz. Burada değinmek istediğim konu, bitcoin'in (ve diğer kripto paraların) tıpkı altın gibi "pratik" olması, bu yüzden benimsenmesi ve insanlar tarafından bitcoin'e "değer" atfedilmesidir. Bitcoin ve kripto paraların niçin "pratik" olduğunu anlatmayacağım. zira bunu bilmiyorsanız google'dan öğrenebilirsiniz. "Değer" konusuna gelirsek bitcoin'in mevcut ekonomik sisteme alternatif olarak ortaya çıkması veya mevcut ekonomik sisteme entegre olabilmesi bitcoin'in değerini yaratan unsurlardan. Bitcoin'in altında yatan "blockchain" teknolojisi bu değeri yaratan en temel unsur diyebiliriz. İnsanoğlunun şu an kripto para dünyasına biçtiği değer 500 milyar dolarlık bir market değeri oluşturdu. Bu değer 2017 yılında 830 milyar dolara çıkmıştı... İnsanoğlunun altın ile MÖ. 40.000'lerde başlayan değer verme, servet, para ve ekonomi hikayesinin önümüzdeki 50-100-200 yıl içinde dijital kripto paralar üzerinden devam etmeyeceğinin garantisini verebilir misiniz? Ben veremem. 

Özetlemek gerekirse, bitcoin ve kripto paralar -tıpkı altın gibi- "pratik" olmaları ve günümüzün ekonomi ve finans dinamiklerine uygun temel özellikleri sebebiyle insanlar tarafından "değerli" görülmüştür. Bitcoin'in gerçek hayatta değerinin olmadığını öne sürmek anlamsızdır. Sizler de bu konudaki görüşlerinizi ve deneyimlerinizi paylaşırsanız sevinirim.

Son olarak bitcoin ve dijital para birimleriyle alım-satım ve yatırım yapmak isteyenler için dünyanın en büyük hacimli borsası olan Binance'in linkini paylaşıyorum: Üye olmak için tıklayabilirsiniz. Bu linkten üye olarak düşük komisyon oranlarından faydalanabilirsiniz.

Blockchain çalışma prensibi